L’analyse componentielle des termes de parenté inter dialectale (Chenoui, Chaoui, kabyle, Mozabite, Touareg)
Loading...
Date
2016-09
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Université Mouloud Mammeri de Tizi-Ouzou
Abstract
Tazrawt-agi tewwi-d ɣef yismawen n timmaruwt ger smus n tantaliyin
« taqbaylit, tacawit,tatargit, tamzabit akked tecnwit ». Nejmaɛ-d azal 65 n
yismawen di yal tantalit .
Deg leqdic-agi-nnteɣ neɛreḍ ad nessefhem amegarad yelan deg ismawen n
timmaruwt di yal tantalit.
Timmaruwt tella di yal timetti tesbgan-d assaɣen yelan ger yemdanen, di yal
timetti ttufraren-d tlata wassaɣen :
· Assaɣ yebnan ɣef idamen (timmaruwt idamen).
· Assaɣ i d-yettken seg tuqna (timmaruwt s zwaǧ).
· Assaɣ i d-yettken seg imawlan (la filiation).
Tamukrist :
Timmaruwt tesɛa azal d ameqran di yal timetti d ayen yeɛnan ula d timettinneɣ.
Tamazght d tutlayt yebḍan d tantaliyin ger-asent tid yettutlayen de tmurt n
Lazzayer ( taqbaylit, tacawit, tatargit, tamzabit, tacenwit ) yal yiwet deg-sent
temgarad ɣef tayeḍ deg ayen yeɛnan ismawen n timmaruwt, amgarad-agi
yezmer ad yili icud ɣer umezruy, ɣer wakud neɣ ɣer tnarnit.
Leqdic-agi-nnteɣ yebḍa ɣef sin n yeḥricen :
· Aḥric amezwaru yewwi-d awal ɣef timmaruwt sumata.
· Aḥric wis sin d asekkud t n yismawen n timmaruwt.
Deg uḥric amezwaru neɛreḍ ad nessefhem d acut timmaruwt d wayen i ɣef
tebna.
Akken i d-nena yakkan timmaruwt tebedd ɣef tlata wassaɣen :
a) Assaɣ n idamen : d ayen icaraken amedan ɣer umawel, nezmer ad dnini
d assaɣ yettqnen amedan ɣer baba-s.
b) Assaɣ n tuqna : d ayen i d-yettken seg zwaǧ icaraken sin n yemdanen
argaz d tmeṭṭut, zwaǧ yesɛa aṭas n tmeẓrin ger-asent : adaxlani,
abarani, asiknu.
c) Assaɣ n imawlan :
d ayen iɛemmden asiweḍ n timmaruwt assaɣ-agi yezmar ad yili s lǧiha n
teymmat, s tin ubabat neɣ temxalaf.
I wakken amedan ad d-imal imawlan-is d wid is yettilin isfek fell-as ad
yessaxdem ismawen i d-imalen timmaruwt. Llan yesmawen n tmselɣut akked
wid n tansa, ismawen-agi malen-d assaɣen yettcudun ger yemedanen. Di kra n
tutlayin am tfransist saxdamen yiwen n yisem i wakken ad d-malen sin
wassaɣen yemgaraden.
Amedya :
« oncle » imal-d gma-s n baba neɣ gma-s n yemma.
Ma di tmaziɣt yal yiwen deg-sen yesɛa isem-is.
Amedya :
ɛemmi : d gma-s n baba.
Xali : d gma-s n yemma.
Imi timetti tazzayrit tebedd ɣef lislam d suna ḥerment kra n tuqniwin
icaraken amedan ɣer wid is yettilin ger-asent tuqna ara yecarken amedan ɣer
yemma-s, ɛemmti-s, xalti-s, weltma-s, yell-s n gma-s, yelli-s n weltma-s.
Deg uḥric wis sin neɛreḍ ad d-nexdem asekkud i yesmawen-agi n
timmaruwt.
1. Agellus n tsuta :
Agellus-agi yebna ɣef timmarewt n idamen llant :
· G+2 : tasuta n ljedud
· G+1 : tasuta n lwaldine
· G 0 : tasuta n watmaten
· G-1 : tasuta n tarwa
· G-2 : tasuta n tarwa n tarwa
2. Agellus n uẓẓuf :
Agellus-agi yebna ɣef uẓẓuf yesmgarad timmarewt ɣef leḥsab n uẓẓuf.
Baba Yemma
Aḍeggal Taḍeggalt
Anna Ultma
Ansib Tansibt
Amenzu Hamenzut
Anas n ti Ulet mas n ti
Ababah Tababaht
Aba Amma
Description
69p.:ill;30cm.(+cd)
Keywords
Citation
DIALECTOLOGIE