« Essai de traduction en tamazight d’un chapitre (syntaxe) de la thèse de Chaker S. « Les signifiants (unites en inventaire fermé) -morphologie- » et étude lexico-sémantique de la terminologie linguistique »
Loading...
Date
2016-09
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
UNIVERSITE MOULOUD MAMMERI DE TIZI-OUZOU
Abstract
Amdan di tudert-is iεered ad iglem s yismawen ayen i s d-yezzin, i wakken ad
yemsefham d tmitiyin i yemgarad tutlayt. D ayen i t-yeǧǧan ad d-yerḍel neγ ad d-yesnulfu
awalen i wakken ad isemi tiγawsiwin ur yelin ara deg tmeti-s. Awalen-agi imaynuten
ttwalamen deg unagraw n tesnilest n tmeti-nni.
Yal timetti teḥwaj asnerni n tutlayt-is. Tutlayt n tmaziɣt tefreq γef waṭas n tmura;
tidyanin i yeḍran deg umezruy iǧǧa-d amgired gar tantaliyin. Timetti tamaziɣt d tansayt deg
timawit, d ayen i tt-yeǧǧan d tagelilt deg umawal, ihi ilaq ad senfek udem atrar i tutlayt-agi
daɣen anesnarni amawal-is, ɣef waya-agi ilaq ad nesnerni leqdic n tesniremt i wakken ad dnesufeɣ irman n teɣult amuzzeg.
Timetti tamaziγt teẓra d akken teḥwaj ad tsexdem tutlayt-is deg yal aḥric γef way-agi
ilaq ad tuγal γer tesnulfawalt i yelan d tifrat n lexsas-agi.
Tamzikent akked d ufran n usentel:
Deg ukatay-agi-nteγ newwi-d γef wayen icuden γer tesnulfawalt akked tesniremt imi
ulac aṭas n unaḍi i d-nufa yettwaxdmen γef waya-agi, d ayagi i d-aγ-yeǧǧan ad d-nexddem
tazrawt-agi. Newwi-d anadi n leqdic deg ugemmir n Chaker (S). Un parler Berbère d’Algérie
(kabylie) syntaxe, Ed. Université de Prevence, Paris, 1883. Aḥric: (Isnumak (Iferdisen deg
usuṭṭun urgel) -Tasnalγa-), d tin i d-nssuqel seg tefransist ɣer tmaziɣt, nefka-d daγen tazrawt
tamawalant-tasnumkant i yerman i d-nejmeε mi id nessuqel aḥric-agi, nefren asentel-agi i
wakken ad d-nesken aẓar akked d uzal n tesniremt akked d tesnulfawalt deg tudert n umdan.
Tamukrist:
- Tasniremt n tutlayt tamaziɣt wissen ma tezmer ad d-tessuqel agemmir n Chaker?
- Wissen ma tella tesniremt taseddasant n tamaziɣt i zemren ad tγum timeẓri n taleɣseddast i
yessexdems Chaker Salem?
- Dacu-ten waẓaren n tesniremt-agi akked d isudaf tsilaɣ-nsen?
Di taggara negga tamawt d akken aṭas n tezrawin i yettwaxedmen ɣef tmeti taqbaylit
acku ttwarun-t s tutlayt tabaranit, d ayen i-ɣ-yeǧǧan nexdem tassuqilt-agi.
Deg tezrawt-agi nefka-d tabadut n tesnulfawalt akked uwalnut, d aγen i wakken ad dnesken leqdic n yiwalnuten-agi deg usnawal d win i-ɣ-d-yesseknen amek ttwalγen, anda i dnufa isudaf n usnulfu i yellan s waṭas s win n usudden n tseddast, akked d imarḍilen gar
tantaliyin d ayen i yeǧǧan tutlayt tamaziɣt ad yennrni umawal-is.
Deg tsuqilt-agi-nteɣ nemlal-d aṭas n wuguren yeεnan ama d taseddast neγ d amawal:
Uguren n tseddast:
- Deg tsuqilt ilaq ad d-nessuqel anamek n tefyirt maci awal ɣer wawal ɣas akken d amahil
ussnan.
- Taseddast n tutlayt tafransist temgarad ɣef tin n tmaziɣt, acku lebni n tefyirt tafransist tebna:
(amgay + amyag + asemmad) ma yella deg tmaziɣt d amyag i d-izeggirin deg tefyirt.
- Tikwal yettiwεir ad nefhem anamek n tefyirt sumata ladɣa tiɣezfanin, ayen i ɣ-yeǧǧan
nbeṭṭu-tent d iḥricen deg tsuqilt.
Uguren n umawal:
- Llan kra n wawalen n tutlayt tafransist ulac agdazal-nsen deg tutlayt n tmaziɣt.
- Tikwal, llan aṭas n yisnumak i yiwen n usnamuk d ayen i-ɣ-yeǧgan nesεa ugur deg ufran
yiwen seg-sen.
- Deg tutlayt tamaziɣt llan yirman ur nesεi ara, ɣef waya tikwal neεred ad d-nesnulfu s ulugen
n tesnalγa n tamziɣt.
Deg tezrawt-agi nteɣ tamawalant-tasnumkant nefka-d tibadutin tinaktin n tɣayemt n
tesniremt akked d tesnulfawalt daɣen nefka-d tarrayin n tsilaɣ n iwalnuten, anda iferqen ɣef
sin n yisirwen: agensan akked d umniriy.
Deg yisirew agensan tella deg-s tasnulfawalt n talɣa, tettak lewhi ɣer wayen yeεnan
talɣa n wawal anda yesεa aṭas n wanawen:
- Awzal, amedya: A.A. addad amaruz.
- Asuddem, amedya: sdukel imesdukel
- Tasuddest, amedya: azgenaɣri azgen + aɣri.
Deg yisirew agensan: tella daɣen deg-s tasnulfawalt n tesnamekt:
Tasnulfawalt n unamek tettak lewhi ɣer usnamek n yisem akked d wayen yeεnan
asdukkel n unamek amaynut akked d uferdis amawalan i yesεan anamek amezwaru
yettwassnen deg tutlayt.
Tasnulfawalt n unamek tebda ɣef waṭas n yinawen yemgaraden:
A) Tagetnamekt, amedya: état taɣara
addad
B) Aynamek, amedya: akenseɣru.
C) Timegdiwt, amedya: aḍfer/ agrawṣil suffixe.
Deg yisirew amniriy:
Anaf deg-s areḍḍal seg tutlayt ɣer tayeḍ anda yefreq ɣef sin n wanawen:
- Areḍḍal amniriy
- Areḍḍal gar tantaliyin.
Amedya: Takunt yekkad seg tcelḥit “kun”
Description
142p.+(CD)
Keywords
Citation
Néologie et terminologie